حقوق پدر بر فرزند

همه انسان ها دارای وظایف و حقوقی متقابل نسبت به یکدیگر هستند. در واقع هر تکلیف و وظیفه، حقی را ایجاد می کند. از جمله این وظایف و حقوق مربوط به پدر و فرزند می باشد.

همان گونه که پدر در قبال فرزند وظایف و تکالیفی -از جمله سرپرستی و تأمین معیشت فرزندان- دارد، در مقابل حقوقی نیز دارد که بر فرزند واجب است به این حقوق توجه داشته باشد.

در روایات اسلامی و در کلام معصومین علیهم السلام به برخی از این حقوق اشاره شده است. از جمله در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در پاسخ یه سوال از حق پدر بر فرزندش چنین نقل شده که فرمودند:

۱. او را به اسم صدا نزند.

۲. جلوتر از او راه نرود.

۳. پیش از او ننشیند.

۴. برایش دشنام نخرد.

الکافی: ۵/۱۵۹/۲ ، منتخب میزان الحکمه:۶۱۴

نتیجه نیکی به پدر

یکی از قوانین حاکم بر دنیا بازتاب اعمال انسان به خود است. به تعبیر حافظ: هر کسی آن درود آخرت کار که کشت. روایات اسلامی نیز مؤید این کلام است. همانگونه که در حدیث قدسی به نقل از امام صادق علیه السلام آمده است که: «اِبْنَ آدَمَ کُنْ کَیْفَ شِئْتَ کَمَا تَدِینُ تُدَانُ؛ آدمیزاد! هر گونه خواهى بوده باش که چنان که باشى جزا بینى» الکافی , ج 2 , ص 138

یکی از اعمالی که انسان در همین دنیا نتیجه آن را خواهد دید، نیکی به والدین، به ویژه پدر، می باشد. در مباحث تربیتی نیز این نکته مورد تایید است که فرزندان همان گونه می شوند که ما هستیم. پس در صورتی می توان از فرزندان انتظار احترام و نیکی به والدین داشت که والدین خود نیز به والدینشان نیکی کرده باشند. 

 پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این باره در حدیثی می فرمایند:

به پدرانتان نیکی کنید، تا فرزندانتان به شما نیکی کنند.

کنز العمال، ج۱۶، ص۴۶۶

لزوم اطاعت از پدر

همان گونه که فرزند بر والدین حقوقی دارد، والدین و از جمله پدر نیز حقوقی نسبت به فرزند دارد. یکی از این حقوق، اطاعت از پدر در تمام مسائل بجز معصیت است. حضرت امیرالمومنین علیه السلام در این باره می فرمایند:

حق پدر بر فرزند این است که فرزند در هر چیزی جز معصیت خداون، از پدر اطاعت کند.

نهج البلاغه، حکمت۳۹۹

ارزش دعای پدر

نقش ولایت و سرپرستی پدر در خانواده، همانند ولایت و سرپرستی پیامبر برای امتش است. یعنی تمام شئوناتی که پیامبر نسبت به امتش دارا می باشد، پدر نسبت به خانواده دارد. بنابر این همانطور که دعای پیامبر در حق امتش تأثیر گذار است؛ دعای پدر نیز در حق فرزندانش مؤثر است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روایتی در این باره می فرمایند:

دعای پدر برای فرزند، مانند دعای پیامبر برای امتش است.

مشکاه الانوار، ج۱، ص۳۶۵

خشنودی و نا خشنودی پدر

خداوند در آیات زیادی از قرآن کریم به احترام به پدر و مادر سفارش کرده و در تمام این موارد، لزوم احترام به آنها را در کنار لزوم پرستش خود قرار داده است. در این میان پدر، به عنوان سرپرست و ولی خانواده، از جایگاه و منزلت والایی برخوردار است که علاوه بر آیات قرآنی، روایات اسلامی فراوانی نیز گویای این مطلب هستند. از جمله این روایات، حدیثی ارزشمند از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که می فرمایند:

خشنودی خدا، در خشنودی پدر است و ناخشنودی خدا در ناخشنودی پدر.

الترغیب و الترهیب، ۳۰/۳۲۲، منتخب میزان الحکمه، ۶۱۴

عاقبت بی احترامی به پدر

بی احترامی به والدین، به ویژه پدر، به خاطر جایگاه ویژه ای که در خانواده دارد، آثار و تبعات فراوانی به همراه خواهد داشت. روایات اسلامی نیز به این مساله اشاره دارد. یکی از مصادیق بارز بی احترامی به والدین، نزاع و کشمکش با آنهاست که طبق روایات اسلامی باعث خواری فرد می شود.. امام صادق علیه السلام در این باره در حدیثی می فرمایند:

هرکس با این سه نفر کشمکش کند، خوار می گردد:

پدر

سلطان حق

شخص بدهکار

بحارالانوار، ج۷۴، ص۷۱

احترام به مقام پدر

یکی از مسائلی که متاسفانه امروزه در خانواده ها کم رنگ شده، احترام به مقام و جایگاه پدر در خانواده است. 

تبلیغات سوء فراوانی در فضاهای مجازی و حتی در سریالها و فیلمهای تلویزیونی برای تضعیف جایگاه پدر در خانواده صورت گرفته است. ساختن جک هایی که در آن شان و مقام پدر را به تمسخر گرفته نمونه ای از تضعیف مقام پدر و نقش ولایتی وی در خانواده است. 

این نوع تبلیغات و فرهنگ سازی ها باعث شده که فرزندان نسل جدید، احترام و ارزشی را که اسلام سفارش کرده به فراموشی بسپارند. در حالی که اهل بیت تاکید فرادانی نسبت به این امر داشته اند. از جمله این حدیث گران بها از حضرت امیرالمومنین علیه السلام که می فرمایند:

قُم عَن مَجلِسِکَ لِاَبیکَ وَ مُعَلِّمِکَ وَ اِن کُنتَ اَمیراً؛

به احترام پدر و معلمت از جای برخیز هرچند فرمان روا باشی.

تصنیف غرر الحکم و دررالکلم ص435 ، ح9970

تجمل گرایی به چه قیمتی...؟!

یکی از  آفت های بزرگ ازدواج جوانان، تجمل گرایی و میل به آن است؛ در حالی که در سیره اهل بیت علیهم السلام به ساده برگزار شدن مراسم ازدواج تاکید شده و نمونه بارز آن، مراسم ازدواج حضرت امیرالمومنین و خانم فاطمه زهرا سلام الله علیها می باشد.

گاهی تجمل گرایی از سوی خانواده ها به جوانان تحمیل می شود و گاهی خود جوانان تحت تاثیر اطرافیان قرار گرفته و تمایل به برگزاری مراسم ازدواج آن چنانی دارند. که بعضا پشتوانه عقلی ندارد و فقط از روی چشم و هم چشمی صورت می گیرد.

تحدید نسل یا تهدید نسل..؟!

خطر بزرگ کاهش جمعیت، از جمله مسائلی است که باید مورد توجه فراوان مسئولین و خانواده ها قرار بگیرد. یکی از سیاست های اشتباهی که در دهه های گذشته صورت گرفت، طرح تحدید نسل با شعار فرزند کمتر زندگی بهتر بود که نتیجه آن کاهش میزان زاد و ولد در ایران شد.

مقام معظم رهبری در یکی از سخنرانی های خود، به این سیاست اشتباه اشاره کردند و فرمودند:

من همین جا در داخل پرانتز عرض بکنم؛ یکی از خطاهائی که خود ما کردیم - بنده خودم هم در این خطا سهیمم - این مسئله‌ی تحدید نسل از اواسط دهه‌ی ۷۰ به این طرف باید متوقف میشد. البته اوّلی که سیاست تحدید نسل اتخاذ شد، خوب بود، لازم بود، لیکن از اواسط دهه‌ی ۷۰ باید متوقف میشد. این را متوقف نکردیم؛ این اشتباه بود. عرض کردم؛ مسئولین کشور در این اشتباه سهیمند، خود بنده‌ی حقیر هم در این اشتباه سهیمم. این را خدای متعال و تاریخ باید بر ما ببخشد.

بیانات در اجتماع بزرگ مردم بجنورد 19 / 7 / 91.

دعای زیبای رهبری برای مجردها

ازدواج جوانان، از جمله مسائلی است که توجه مقام معظم رهبری قرار دارد و در مناسبت های مختلف به آن پرداخته اند. از جمله

این دعای زیبای رهبری برای مجردها، که نشان دهنده دغدغه ایشان در امر ازدواج جوانان است:

خدای متعال همه شما جوانهای نامتاهل را به زودی زود از نعمت تاهل خوشبخت کننده برخوردار کند.